cuộc khởi nghĩa hương khê ai lãnh đạo

By Admin 25/08/2023 0

Phan Đình Phùng, thủ lĩnh Khởi nghĩa Hương Khê.

Khởi nghĩa Hương Khê (1885 - 1896) là đỉnh điểm của trào lưu Cần vương vãi, và thất bại của công việc này đã và đang ghi lại sự kết cổ động sứ mệnh hướng dẫn 10 năm chống thực dân Pháp của đẳng cấp sĩ phu phong con kiến VN.

Bạn đang xem: cuộc khởi nghĩa hương khê ai lãnh đạo

Lãnh đạo chủ yếu của khởi tức là Đình vẹn toàn TS Phan Đình Phùng (1847 - 1895), và một tập sự tâm đắc của ông là tướng tá Cao Thắng (1864 - 1893)[1].

Giới thiệu sơ lược[sửa | sửa mã nguồn]

Tập hiệp lực lượng[sửa | sửa mã nguồn]

Sau Khi vua Hàm Nghi ban chiếu Cần Vương (tháng 7 năm 1885), ở tỉnh Hà Tĩnh và Nghệ An vẫn bùng phát nhiều trào lưu đấu giành giật vũ trang. Cuộc khởi nghĩa trước tiên là của Lê Ninh ở Trung Lễ (Đức Trung, Đức Thọ), tiếp sau đó thứu tự là:

  • Khởi nghĩa của Cao Thắng, Cao Nữu ở Hàm Lại, Sơn Lễ (Hương Sơn, Hà Tĩnh).
  • Khởi nghĩa của Nguyễn Trạch và Nguyễn Chanh ở Can Lộc (Hà Tĩnh).
  • Khởi nghĩa của Ngô Quảng[2] và Hà Văn Mỹ ở Nghi Xuân (Hà Tĩnh).
  • Khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Thuận ở Thạch Hà (Hà Tĩnh).
  • Khởi nghĩa của Nguyễn Xuân Ôn và Lê Doãn Nhạ ở Nghệ An, v.v...

Trên hạ tầng những cuộc khởi nghĩa cơ, sau khoản thời gian được vua Hàm Nghi và đại tướng tá Tôn Thất Thuyết phú trách nhiệm tổ chức triển khai trào lưu kháng Pháp ở tỉnh Hà Tĩnh (tháng 10 năm 1885), Phan Đình Phùng vẫn tổ chức tập trung, cải cách và phát triển trở nên một trào lưu đem quy tế bào to lớn, bên dưới sự lãnh đạo thống nhất là ông.

Địa bàn hoạt động[sửa | sửa mã nguồn]

Địa bàn hoạt động và sinh hoạt của nghĩa binh bao hàm tứ tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình; với địa phận đó là Hương Khê (Hà Tĩnh), tồn bên trên trong cả 10 năm liên tiếp.

Ở tứ tỉnh này, Phan Đình Phùng vẫn phân tách địa phận trở nên 15 quân loại, bên cạnh đó phụ thuộc vị trí rừng núi xung yếu, ông mang đến xây cất lực lượng và hạ tầng đại chiến chủ yếu nằm ở vị trí nhì thị trấn Hương Sơn và Hương Khê (Hà Tĩnh). Theo sử liệu[3] thì Phan Đình Phùng vẫn mang đến xây cất tứ địa thế căn cứ rộng lớn, cơ là:

  • Căn cứ Cồn Chùa ở xã Sơn Lâm (Hương Sơn, Hà Tĩnh), án ngữ đàng thanh lịch Nghệ An. Đây là điểm dự trữ hoa màu và rèn đúc tranh bị.
  • Căn cứ Thượng Bồng-Hạ Bồng ở tây-nam Đức Thọ (Hà Tĩnh) phụ thuộc vị trí của sông Ngàn Sâu và Ngàn Trươi. Hình như, Phan Đình Phùng còn mang đến lập điểm phía trên khối hệ thống hào lũy, tháp canh trại, kho lương lậu, kho bãi luyện,...Đây là một trong địa thế căn cứ rộng lớn vô buổi đầu kháng chiến của nghĩa binh Hương Khê.
  • Căn cứ Trùng Khê-Trí Khê nằm ở vị trí nhì xã Hương Ninh - Hương Thọ nằm trong thị trấn Hương Khê. Đây là địa thế căn cứ dự bị, đem đàng thanh lịch Lào, chống Khi bị quân Pháp vây hãm.
  • Căn cứ Vụ Quang ở phía tây Hương Khê. Nơi phía trên đem địa hình hiểm trở, tựa sườn lưng vô sản phẩm Trường Sơn. Từ phía trên, nghĩa binh rất có thể theo dõi đàng núi vô Quảng Bình, Quảng Trị, rời khỏi Nghệ An, Thanh Hóa hoặc theo dõi đàng sông trở xuống những vùng đồng bởi vì hoặc Khi quan trọng rất có thể lánh thanh lịch Lào.

Tổ chức[sửa | sửa mã nguồn]

Theo canh ty Phan Đình Phùng, đem những trí thức như TS Phan Trọng Mưu, CN Phan Quảng Cư, ấm áp Ninh (Lê Ninh),...và thật nhiều lãnh đạo xuất thân thích kể từ quần chúng. # làm việc túng khổ sở như Cao Thắng, Nguyễn Chanh, Nguyễn Trạch, Lê Văn Tạc, Phan Đình Can, Phan Đình Phong, Nguyễn Mục, Phan tì Niên,...

Về tổ chức triển khai lực lượng, nghĩa binh được phân thành 15 quân thứ: tỉnh Hà Tĩnh đem 10, Nghệ An đem 2, Quảng Bình đem 2, và Thanh Hóa có một. Các quân loại được xây cất bên trên những hạ tầng đơn vị chức năng hành chủ yếu, thông thường là thị trấn, đem là xã, và lấy thương hiệu điểm cơ nhằm gọi. Liệt kê rời khỏi như sau:

  1. Khê loại ở thị trấn Hương Khê (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Nguyễn Thoại.
  2. Can loại ở thị trấn Can Lộc (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Nguyễn Chanh và Nguyễn Trạch.
  3. Lai loại ở tổng Lai Thạch nằm trong Can Lộc (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Phan Đình Nghinh.
  4. Hương loại ở thị trấn Hương Sơn (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Nguyễn Huy Giao.
  5. Nghi loại ở thị trấn Nghi Xuân (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Ngô Quảng và Hà Văn Mỹ.
  6. Cẩm loại ở thị trấn Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Hoàng tì Xuyên.
  7. Thạch loại ở thị trấn Thạch Hà (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Võ Phát.
  8. Diệm loại ở thôn Tình Diệm nằm trong thị trấn Hương Sơn (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Cao Đạt.
  9. Lễ Thứ ở thôn Trung Lễ, nằm trong thị trấn Đức Thọ (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Nguyễn Cấp.
  10. Kỳ loại ở thị trấn Kỳ Anh (Hà Tĩnh), lãnh đạo là Võ Phát.
  11. Anh loại ở thị trấn Anh Sơn (Nghệ An), lãnh đạo là Nguyễn Mậu.
  12. Diễn loại ở thị trấn Diễn Châu (Nghệ An), lãnh đạo là Lê Trọng Vinh.
  13. Thanh loại ở Thanh Hóa, lãnh đạo là Cầm tì Thước.
  14. Bình loại ở Quảng Bình, lãnh đạo là Nguyễn Thụ.
  15. Lệ loại ở thị trấn Lệ Thủy (Quảng Bình), lãnh đạo là Nguyễn Tắc.

Mỗi quân loại đem kể từ 100 cho tới 500 quân, hàng đầu là người dân có năng lượng và đáng tin tưởng. Nghĩa quân đem phục trang và một loại kiểu như nhau.

Vũ khí của nghĩa binh, ngoài ra loại thường thì, chúng ta còn tồn tại khoảng chừng 500 trăm khẩu pháo tự động chế (kiểu súng Pháp năm 1874) và thật nhiều súng hỏa mai[4].

Phần hoa màu và của nả hầu hết là nhờ quần chúng. # góp phần.

Cách chiến đấu[sửa | sửa mã nguồn]

Nghĩa quân Hương Khê phụ thuộc vị trí núi rừng hiểm trở với khối hệ thống công sự nhằng nhịt nhằm tổ chức cuộc chiến tranh du kích. Nghĩa quân luôn luôn phân nghiền hoạt động và sinh hoạt, tiến công quân Pháp bởi vì nhiều kiểu dáng, như: công tháp canh, ngăn đàng tiếp tế, người sử dụng cạm bẫy, và dụ đối phương ra bên ngoài tháp canh nhằm khử chúng ta...[5]

Diễn biến[sửa | sửa mã nguồn]

Khởi nghĩa Hương Khê rất có thể chia thành nhì quy trình tiến độ chính:

Ban Đầu (1885 - 1888)[sửa | sửa mã nguồn]

Đây là quy trình tiến độ sẵn sàng, xây cất lực lượng và hạ tầng đại chiến. Sau một vài ba trận luyện kích và chống càn ko hiệu suất cao, Phan Đình Phùng mang đến quân rút về thôn Phùng Công (Hương Sơn), rồi lại rút lên rừng núi tiến công du kích.

Đầu năm 1887, thấy tiềm năng nghĩa binh Hương Khê quá suy giảm, Phan Đình Phùng phú quyền lãnh đạo mang đến Cao Thắng nhằm rời khỏi Bắc cho tới những tỉnh Sơn Tây, Thành Phố Hải Dương, TP Bắc Ninh,...thăm dò sự tương hỗ và kết hấp thụ quân group.

Ở lại tỉnh Hà Tĩnh, Cao Thắng với những lãnh đạo khác ví như Cao Nữu, Cao Đạt, Nguyễn Niên,...lấy quân cho tới thôn Lê Động (Hương Sơn) nhằm tổ chức triển khai lại lực lượng, luyện quân, xây cất khối hệ thống tháp canh lũy[6], rèn đúc tranh bị,...

Xem thêm: công thức tính diện tích hình tam giác

Về sau (1889 - 1896)[sửa | sửa mã nguồn]

Cuối mon 9 năm 1889, Phan Đình Phùng kể từ Bắc Kỳ về bên tỉnh Hà Tĩnh. Nhờ Cao Thắng và những lãnh đạo không giống, tuy nhiên lực lượng thời điểm hiện nay vẫn có tầm khoảng ngàn bộ đội và 500 khẩu pháo tốt[7]. Nhận thấy vô công tác làm việc sẵn sàng, từng mặt mày đều đã tương đối, Phan Đình Phùng bèn mang đến không ngừng mở rộng địa phận hoạt động và sinh hoạt rời khỏi từng tứ tỉnh là Thanh Hóa, Nghệ An, tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình; thực hiện ngăn cản con phố di chuyển Bắc-Nam và công việc kiêm tính nước Việt của quân Pháp.

Đối phó lại, thực dân Pháp mang đến sắp xếp nhiều tháp canh lẻ ở những điểm nhằm phong lan từng điểm và khiên chế hoạt động và sinh hoạt của nghĩa binh. Riêng ở Hương Khê, đối phương vẫn mang đến lập cho tới trăng tròn tháp canh, từng tháp canh có tầm khoảng 30 bộ đội đóng góp lưu giữ [8].

Trong trong năm kể từ 1889 cho tới 1892, nghĩa binh tứ tỉnh bên trên vẫn kết hợp và hoạt động và sinh hoạt mạnh bên trên một vùng to lớn bao hàm Diễn Châu, Yên Thành, Thanh Chương, Nghi Lộc,...nhằm tiến công trả và quấy rối quân Pháp. Theo sách Việt sử tân biên[9], thì nghĩa binh vẫn tổ chức triển khai được 28 trận rộng lớn nhỏ vô quy trình tiến độ này, nhằm luyện kích và chống càn quét tước, như là:

  • Trận chống càn ở Cồn Chùa và Khe Đen bởi Đề Niên (Phan tì Niên) lãnh đạo vào trong ngày 1 mon 9 năm 1889.
  • Trận tiến công tháp canh Dương Liễu vào trong ngày 15 và 16 mon 12 năm 1889.
  • Trận tiến công thị trấn lỵ Hương Sơn vô thời điểm cuối tháng 12 năm 1889.
  • Trận chống càn ở La Sơn và Thường Sơn bởi Đề Thăng và Phan Trọng Mưu lãnh đạo vô mon 3 năm 1890.
  • Trận phục kích tiến công ngăn quân Pháp bên trên thôn Hốt (Phú Lộc, Can Lộc) bởi Đốc Chanh (Nguyễn Chanh) và Đốc Trạch (Nguyễn Trạch) lãnh đạo vô tháng bốn năm 1890.
  • Trận Trường Lưu (Can Lộc) vô tối 26 rạng 27 mon 5 năm 1890. Đến tối 31 mon này, tháp canh Trường Lưu còn bị nghĩa binh tiến công đợt nữa, rồi tiếp sau là tiến công tháp canh Hương Sơn, v.v...

Sau nhiều trận thất bại nhức, Tính từ lúc đầu xuân năm mới 1892 trở chuồn, thực dân Pháp mang đến cởi nhiều cuộc càn quét tước, vô số ấy đáng chú ý là trận càn rộng lớn vô quần thể Hói Trùng và Ngàn Sâu, là địa thế căn cứ của Cao Thắng, vô vào đầu tháng 8 năm 1892.

Để ứng phó với quân Pháp, Phan Đình Phùng sắp xếp một lực lượng chống trả bên trên điểm, một group không giống chuồn hoạt động và sinh hoạt ở hâu phương sườn lưng đối phương, buộc chúng ta nên rút về vì như thế kinh hoàng bị tiến công hậu tập. Trong khoảng chừng thời hạn này, vẫn xẩy ra nhiều trận giao đấu, đáng chú ý là trận:

  • Ngày 7 mon 3 năm 1892, nghĩa binh Hương Khê tiến thủ tiến công tháp canh Trung Lễ. Sau cơ, tì hộ Thuận (Nguyễn Hữu Thuận) còn tiến thủ tiến công thị trấn Thạch Hà, bắt được viên tri thị trấn. Còn Cao Thắng thì mang đến quân fake thực hiện bộ đội khố xanh lơ bắt sinh sống được Tuần phủ Đinh Nho Quang.
  • Đêm 23 mon 8 năm 1892, nghĩa binh Hương Khê bởi tì hộ Thuận (Nguyễn Hữu Thuận) lãnh đạo vẫn táo tợn luyện kích vô tỉnh lỵ tỉnh Hà Tĩnh, đập được ngôi nhà lao và giải hòa rộng lớn 70 nghĩa binh bị tù tội.

Thấy nghĩa binh Hương Khê càng ngày càng vững mạnh, quân Pháp một phía đẩy mạnh càn quét tước, thu hẹp phạm vi hoạt động và sinh hoạt của quân, mặt mày không giống thăm dò cơ hội hạn chế đứt liên hệ trong số những quân loại, và thân thích nghĩa binh với quần chúng. #.

Để đập thế bị vây hãm và không ngừng mở rộng địa phận hoạt động và sinh hoạt, được Phan Đình Phùng đồng ý, mon 11 năm 1893[10], Cao Thắng đem khoảng chừng một ngàn quân kể từ Ngàn Trươi cởi trận tiến công rộng lớn vô tỉnh lỵ Nghệ An. Trên đàng tiến quân, nhiều tháp canh trại đối phương bị đập quăng quật. Nhưng trận tiến công tháp canh Nu ở Thanh Chương (một thị trấn miền núi nằm ở vị trí phía tây-nam nằm trong tỉnh Nghệ An), Cao Thắng bị thương nặng nề rồi quyết tử khi 29 tuổi tác, tạo ra tổn thất rộng lớn mang đến nghĩa binh Hương Khê.

Lợi dụng thời cơ nghĩa binh bị tổn thất người hàng đầu tài xuất sắc, quân Pháp gia tăng binh sỹ rồi siết chặt vòng vây. Nghĩa quân Hương Khê nỗ lực tiến công trả những cuộc vây quét tước, tuy nhiên quyền năng của lực lượng càng ngày càng sút giảm.

Khoảng thời điểm cuối năm này (1893), Phan Đình Phùng cho tất cả những người cho tới vây ngôi nhà Trương Quang Ngọc ở thôn Thanh Lang, nằm trong thị trấn Tuyên Hóa, chém lấy đầu ông này nhằm báo thù địch mang đến việc ông bắt vua Hàm Nghi phú mang đến quân Pháp [11]

Ngày 31 mon 3 năm 1894, tì hộ Thuân lại đem quân luyện kích vô tỉnh lỵ tỉnh Hà Tĩnh đợt nữa, tuy nhiên tiếp sau đó nên tháo lui về cố thủ bên trên núi Quạt và núi Vụ Quang nằm trong Hương Khê (nay nằm trong thị trấn Vụ Quang).

Khoảng mon 10 (âm lịch) năm Giáp Ngọ (1894), một đại thần thân thích Pháp là Hoàng Cao Khải hợp tác vô việc khuyến dụ Phan Đình Phùng và nghĩa binh của ông.

Năm 1895, thực dân Pháp điều võ quan lại thân thích Pháp là Nguyễn Thân cho tới phối phù hợp với công sứ Nghệ An là Duvillier lấy phụ thân ngàn quân chuồn đàn áp cuộc khởi nghĩa Hương Khê. Quân nòng cốt của Phan Đình Phùng bị đối phương che đàng tiếp vận, nên tranh bị, hoa màu, quân số thảy đều thiếu hụt thốn, khó khăn bù đấp. Mỗi thứ tự đối phương tiến công, nghĩa binh chỉ rất có thể chạy xung quanh kể từ núi Quạt rồi về bên núi Vụ Quang, và ko thể ở đâu lâu quá phụ thân ngày[12].

Ngày 17 mon 10 năm 1894, Phan Đình Phùng vẫn luyện hiệp lực lượng, tiến công thắng một trận rộng lớn, đối phương mất quá nhiều tranh bị và bị làm thịt bị tiêu diệt thật nhiều. Khởi đầu, ông mang đến quân lên tận mối cung cấp sông chặt cây đóng góp đập ngăn nước lại, bên cạnh đó sẵn sàng sẵn nhiều khúc mộc rộng lớn. Khi quân Pháp và quân triều cho tới thân thích loại sông, thì ông mang đến đập đập bên trên mối cung cấp, và tuôn cây xuống. Đối phương phần bị nước cuốn, phần bị cây nhẩy vào người, lại bị nghĩa binh ở nhì mặt mày bờ xông rời khỏi tiến công nên bị thương vong thật nhiều. Theo ngôi nhà sử học tập Phạm Văn Sơn thì sau trận này, phía Pháp ngoài số quân trang và đạn dược bị tổn thất đuối, còn tồn tại phụ thân sĩ quan lại và bên trên trăm bộ đội bị chi tiêu khử [13].

Đây là trận thắng sau cuối, vì như thế ngay gần phụ thân ngàn quân bởi Nguyễn Thân đứng đầu càng ngày càng xiết chặt vòng vây.

Trong một trận giao đấu kịch liệt, Phan Đình Phùng bị thương nặng nề, rồi quyết tử vào trong ngày 28 mon 12 năm 1895[14]. Mười nhì ngày sau khoản thời gian thủ lĩnh Phan Đình Phùng tổn thất, Nguyễn Thân mới mẻ cho tới được địa thế căn cứ Vụ Quang. Sau cơ, Nguyễn Thân mang đến quật mồ Phan Đình Phùng ở chân núi Quạt, sụp đổ dầu châm mang đến xương thịt ông cháy trở nên tro, rồi trộn vô dung dịch súng phun xuống sông La[15].

Sang đầu xuân năm mới 1896, một trong những lãnh đạo thứu tự tổn thất vì như thế ở lâu điểm rừng thâm thúy nước độc, một trong những bị tử trận hoặc bị tóm gọn rồi bị làm thịt [16], một trong những không giống thì rút qua loa Xiêm La[17] hoặc rời khỏi sản phẩm...Khởi nghĩa Hương Khê cho tới phía trên kết cổ động.

Nhận xét[sửa | sửa mã nguồn]

Khởi nghĩa Hương Khê là đỉnh tối đa của trào lưu Cần vương vãi vào cuối thế kỷ 19, kéo dãn dài trong cả 10 năm, đem quy tế bào to lớn, đem tổ chức triển khai kha khá nghiêm ngặt, lập được không ít chiến công và tạo ra mang đến quân Pháp tổn thất áp lực. Cuộc khởi nghĩa vẫn kêu gọi đến mức độ cao chừng sự cỗ vũ và tiềm năng to lớn rộng lớn của quần chúng. # (người Kinh và người Thượng, của tất cả đồng bởi vì và miền núi). Về quân sự chiến lược, nghĩa binh vẫn dữ thế chủ động dùng những công thức tác chiến linh động, tạo ra, tạo ra một loạt được súng ngôi trường khuôn Pháp nhằm cường điệu hóa chuẩn bị.

Về lực lượng, quân số của 15 quân loại nằm trong lại thậm chí là còn nhộn nhịp rộng lớn quân triều đình Khi đối đầu với Pháp, tuy nhiên sau cuối vẫn thất bại. Khởi nghĩa Hương Khê thất bại bởi nhiều vẹn toàn nhân, hầu hết là vì nghĩa binh không biết links, luyện hiệp lực lượng, cải cách và phát triển trở nên trào lưu cả nước. Vì bị xa lánh vô vùng rừng núi 4 tỉnh trung bộ, phục vụ hầu cần hết sạch khiến cho nghĩa binh hao ngót và tổn thất tổ chức triển khai. Đó cũng đó là những giới hạn của thời đại, của thành phần hướng dẫn trào lưu Cần vương vãi trình bày chung[18].Ngày 27-12-1895, cuộc khởi nghĩa được lưu giữ thêm 1 thời hạn rồi tan chảy.

Xem thêm: rhumsaintaubin

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

  • Cần Vương
  • Phan Đình Phùng
  • Cao Thắng

Sách tham lam khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  • Trần Trọng Kim, Việt Nam sử lược. Nhà xuất phiên bản Tân Việt, TP. Sài Gòn, 1968.
  • Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên (quyển 5, luyện Trung). Tác fake tự động xuất phiên bản, TP. Sài Gòn. 1963.
  • Đinh Xuân Lâm-Nguyễn Văn Khánh-Nguyễn Đình Lễ, Đại cương lịch sử hào hùng Việt Nam (tập 2). Nhà xuất phiên bản giáo dục và đào tạo, 2006.
  • Hoàng Văn Lân-Ngô Thị Chính, Lịch sử Việt Nam [1858-cuối XIX], quyển 3, luyện 1, phần 1. Nhà xuất phiên bản giáo dục và đào tạo, 1979.
  • Nhiều người sáng tác (Phan Ngọc Liên công ty biên). Lịch sử 11 (nâng cao). Nhà xuất phiên bản giáo dục và đào tạo, 2007.
  • Trịnh Vân Thanh, Thành ngữ kỳ tích danh nhân kể từ điển (quyển 2), TP. Sài Gòn, 1966,.
  • Nhóm Nhân văn Trẻ, Hỏi đáp lịch sử hào hùng Việt Nam (tập 4). Nhà xuất phiên bản Trẻ, 2007.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Theo Hỏi đáp lịch sử hào hùng Việt Nam (tập 4), tr. 296.
  2. ^ Ngô Quảng (1858 - 1928), hiệu: Thần Sơn, người thôn Tam Đa, xã Nghi Hưng, thị trấn Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Ông nhập cuộc trào lưu Cần vương vãi, là cỗ tướng tá của thủ lĩnh Phan Đình Phùng, được cử thực hiện lãnh đạo quân loại Nghi Xuân (Hà Tĩnh) cùng theo với Hà Văn Mỹ. Sau Khi khởi nghĩa Hương Khê bị quân Pháp tiến công dẹp, Ngô Quảng nhập cuộc Duy Tân hội và thanh lịch Trung Quốc. Năm 1908, ông về nước, xây cất địa thế căn cứ Bồ Lư ở Thanh Chương. Bị đàn áp, ông nằm trong mái ấm gia đình trốn thanh lịch Thái Lan, tạo ra hạ tầng đem thanh niên VN thanh lịch Trung Quốc hoạt động và sinh hoạt. Ông tổn thất bên trên Thái Lan năm 1928. Nguồn: [1].
  3. ^ Đại cương lịch sử hào hùng Việt Nam (tập 2), tr. 81.
  4. ^ Theo Phạm Văn Sơn thì chỉ vô buổi đầu của cuộc khởi nghĩa, Cao Thắng vẫn rèn đúc được khoảng chừng 200 súng hỏa mai (Việt sử tân biên, sách vẫn dẫn, tr. 147).
  5. ^ Theo Đại cương lịch sử hào hùng Việt Nam (tập 2), tr. 83.
  6. ^ Cao Thắng vẫn mang đến xây cất một khối hệ thống tháp canh lũy tựa sườn lưng vô sản phẩm Thiên Nhẫn và Giăng Màn, vây kín phụ thân phía Bắc, Tây, Nam, sẵn sàng ứng cứu vớt lẫn nhau một cơ hội nhanh gọn lẹ. Hình như, ở phía trên còn tồn tại lỗi thoát thanh lịch Lào, đem đàng thanh lịch Nghệ An, vô Quảng Bình, xuống những vùng nằm trong tỉnh Hà Tĩnh. Quân Pháp tiến thủ vô phía trên chỉ tồn tại một con phố độc đạo là Quốc lộ 8. Chính vì vậy tuy nhiên những địa thế căn cứ này vẫn tại vị cho tới ngày sau cuối của cuộc khởi nghĩa (1896). Xem cụ thể ở đây: [2] Lưu trữ 2010-11-20 bên trên Wayback Machine.
  7. ^ Súng này bởi Cao Thắng sản xuất theo phong cách súng năm 1874 của Pháp (Việt sử tân biên, sách vẫn dẫn, tr. 147). Tuy nhiên "vì nòng súng ko xẻ rãnh, vì thế đạn ko ra đi được" (lời của đại úy Charles Gosselin. Việt Nam sử lược trích dẫn lại, tr. 566).
  8. ^ Theo Việt sử tân biên, sách vẫn dẫn, tr. 150.
  9. ^ Việt sử tân biên, sách vẫn dẫn, đề mục Cuộc khởi nghĩa Hương Khê.
  10. ^ Chép theo dõi Lịch sử 11 (nâng cao, tr. 256).
  11. ^ Việt Nam sử lược, tr. 568.
  12. ^ Việt sử tân biên, sách vẫn dẫn, tr. 166.
  13. ^ Kể theo dõi Việt sử tân biên, sách vẫn dẫn, tr. 164-165.
  14. ^ Sách Lịch sử Nghệ Tĩnh mang đến biết: Trước phía trên, thực dân Pháp tung tin tưởng Phan Đình Phùng tổn thất vì như thế bệnh dịch kiết lỵ, tuy nhiên địa thế căn cứ theo dõi bức công năng lượng điện của Khâm sứ Trung Kỳ gửi Toàn quyền Đông Dương, thì ông vẫn quyết tử gan góc (dẫn theo dõi Đại cương lịch sử hào hùng Việt Nam, luyện 2, tr. 84.
  15. ^ Chép theo dõi Lịch sử 11 (nâng cao, tr.257). Trần Trọng Kim thì chép như sau: Có người bảo rằng việc ấy tuy rằng Nguyễn Thân trước ấn định thế, tuy nhiên sau lại mang đến lấy chôn (tr. 568). tin tức thêm: Nhờ tiến công dẹp được cuộc khởi nghĩa này tuy nhiên Nguyễn Thân được thăng chức Phụ chủ yếu thay cho mang đến Nguyễn Trọng Hợp về hưu và được cơ quan chính phủ Pháp tặng Huân chương Bắc đẩu bội tinh nghịch tam hạng. Đến Khi già nua yếu ớt về hưu trí bên trên Thu Xà (Quảng Ngãi), ông bị bệnh dịch cuồng loạn tuy nhiên bị tiêu diệt (Phạm Văn Sơn, sách vẫn dẫn, tr. 168–182).
  16. ^ Theo Phạm Văn Sơn thì thực dân Pháp vẫn mang đến xử quyết 23 người vô cung cấp lãnh đạo của lực lượng Hương Sơn (sách vẫn dẫn, tr. 167).
  17. ^ Số người qua loa Xiêm La, trong tương lai trở nên hạ tầng của VN Quang phục hội và trào lưu cách mệnh VN trong năm vào đầu thế kỷ trăng tròn (theo Lịch sử 11, tr. 257).
  18. ^ Lịch sử 11 (nâng cao, tr. 257) và Đại cương lịch sử hào hùng Việt Nam (tập 2, tr. 85).